Nasze przyzwyczajenia kulinarne możemy modyfikować wraz z wiekiem i stanem zdrowia. Każdy posiłek, jak sama nazwa wskazuje, powinien nas posilać i podtrzymywać nasze zdrowie w dobrym stanie.
Po jedzeniu w naszym mózgu następuje wzrost wydzielania neuroprzekaźnika- dopaminy - i dlatego odczuwamy przyjemność z zaspokojenia głodu.
W codziennej diecie powinno znaleźć się ok.30% tłuszczów, a dobowe zapotrzebowanie na tłuszcz dla osoby dorosłej wynosi 1g/kg wagi ciała.
U osób po 60 roku życia oraz tych, które nie prowadzą aktywnego trybu życia, zapotrzebowanie jest mniejsze. Wystarczą 2 łyżki wszystkich tłuszczów dziennie
- i zwierzęcych, i roślinnych!
Tłuszcze dla organizmu są ważne, bo dostarczają i magazynują energię, pełnią funkcję budulcową i regulacyjną oraz są rozpuszczalnikami wielu witamin (A, D, E, K).
Najlepsze tłuszcze znajdują się w rybach morskich, oliwie, oleju rzepakowym, orzechach, nasionach lnu i lnianki (olej rydzowy), w czarnym kminie (czarnuszce)
i w konopiach siewnych.
Tłuszcze zwierzęce ( słonina, boczek masło) zawierają cholesterol, który m. in. jest składnikiem błon komórkowych, służy do syntezy hormonów płciowych i wytwarzania kwasów żółciowych. Jest pobierany z pokarmem oraz produkowany w wątrobie.
Jego nadmiar prowadzi do miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca.
Zdrowy natomiast jest tłuszcz z ryb i owoców morza, bo zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, zapobiegające miażdżycy, obniżające cholesterol i pomagające w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia tętniczego. Ryby są też źródłem białka,witamin z grupy B, jodu, wapnia, selenu i fluoru.
Tłuszcze roślinne (oleje) otrzymywane są z roślin oleistych takich jak: oliwka, rzepak, słonecznik, kukurydza, soja, palma oraz inne. Ich zaletą jest obecność w nich nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), bo do zachowania zdrowia potrzebujemy
2 nienasycone kwasy tłuszczowe: omega-3 (ryby) oraz omega-6 (oleje) w odpowiednich proporcjach. Stosunek kwasów omega-3 do omega-6 powinien wynosić 1:5.
Nadmiar omega-6 niweczy dobroczynne działanie kwasów omega-3, które przeciwdziałają chorobom układu krążenia, chorobom stawów, układu oddechowego oraz są pomocne
w walce z cukrzycą.
Stwierdzono również, że nienasycone kwasy tłuszczowe Omega-3 zmniejszają ryzyko rozwoju depresji. Osoby cierpiące na depresję w porównaniu z osobami zdrowymi mają znacznie zaniżony poziom tłuszczów Omega3. Kobiety z zaniżoną ilością tłuszczów Omega-3 łatwiej popadają w depresję poporodową.
Nienasycone kwasy tłuszczowe biorą udział w budowie komórek mózgowych
i prawidłowym funkcjonowaniu mózgu oraz całego systemu nerwowego.
Są niezbędne do prawidłowej budowy siatkówki oka i zapobiegają kłopotom ze wzrokiem.
Mogą zapobiegać otyłości, a także chorobom o podłożu zapalnym i -w związku z tym - niektórym nowotworom.
NNKT obniżają poziom "złego" cholesterolu LDL i trójglicerydów, i nie dopuszczają
do rozwoju miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca.
Na półkach sklepowych znajdują się następujące oleje:
1- oleje rafinowane, które powstają w bardzo wysokiej temperaturze przy pomocy różnych środków chemicznych (rozpuszczalników). Są pozbawione smaku, koloru
i naturalnego zmętnienia. Nie mają witaminy E, lecytyny i chlorofilu i mogą negatywnie wpływać na zdrowie. Podnoszą poziom cholesterolu LDL i obniżają stężenie HDL,
przez co zwiększają ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową.
Mogą być używane do smażenia i długo przechowywane.
2. - Oleje uniwersalne czyli takie, które nadają się do smażenia, jedzenia na zimno
i do gotowania.
Są to:
- Oliwa z oliwek z drzewa oliwnego - najstarszej rośliny uprawianej na ziemi od ponad 6000 lat.Długowieczne(ok.1000 lat) wiecznie zielone drzewa zakwitają w kwietniu - maju,
a pod koniec września można już zbierać zielone oliwki .
Zbiór trwa do końca lutego, kiedy oliwki przybierają ciemnogranatową lub czarną skórkę.
Owoce zaraz po zbiorach są marynowane w occie lub solance, albo wytłacza się z nich oliwę - zielonkawy lub lekko wpadający w żółć olej - podstawę kuchni śródziemnomorskiej.
Oliwa z oliwek zawiera do 80% kwasu oleinowego, który wspomaga redukcję „złego cholesterolu”i posiada odpowiednią ilość kwasu linolowego, niezbędnego w diecie człowieka. Zawiera witaminy A, D, K i E. Oliwa z oliwek zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby niedokrwienia serca i niektórych nowotworów, a także pomaga w utrzymaniu niskiego ciśnienia krwi i łagodzeniu zapalenia stawów. Tłuszcze jednonienasycone w oliwie z oliwek obniżają poziom glukozy we krwi, pomagają w trawieniu i ułatwiają wchłanianie wapnia. Przyczyniają się również do poprawy wyglądu skóry.
Na oliwie z oliwek można smażyć, ponieważ ma wysoką temperaturę dymienia ok.210 stopni C.
- Olej rzepakowy, który powstaje z uszlachetnionych nasion rzepaku i pod względem zdrowotnym równy jest oliwie z oliwek. Zwany jest "oliwą północy" jako jej tańszy zamiennik w naszych szerokościach geograficznych.
Zalecany jest w profilaktyce chorób sercowo – naczyniowych, nowotworowych oraz cukrzycy typu II. Zawiera 60 % kwasu oleinowego, który reguluje zawartość „złego cholesterolu”.
Może być używany na zimno, do smażenia i gotowania.
- Olej ryżowy z otrębów ryżu. Ma żółty kolor oraz delikatny orzechowy smak i zapach. Używany jest do smażenia ze względu na dużą temperaturę dymienia ( 254 °C). Dzięki temu potrawy smażą się szybciej, tracą mniej wartości odżywczych i nie wchłaniają oleju.
- Olej kokosowy otrzymywany jest poprzez tłoczenie i rozgrzanie kopry – twardego miąższu orzechów palmy kokosowej. Ma wartościowe składniki - naturalne antyutleniacze i witaminę E. Jest idealny do smażenia, nie pali się i nie jełczeje. Nie zawiera utleniających się kwasów tłuszczowych, co sprawia, że jest o wiele zdrowszy od innych bardziej popularnych olejów. Stosowany jako kosmetyk wnika w głąb tkanek przenosząc dobroczynne związki do ich wnętrza, zmiękczając skórę i przywracając jej elastyczność. Zmarszczki ulegają redukcji, a twarz staje się jędrna i gładka.
Olej kokosowy jest także skutecznym środkiem przeciwko plamom wątrobowym. Brązowe znamiona świadczą o obecności wolnych rodników w skórze lub w warstwie tłuszczowej. Nie da się ich usunąć, ale stosowanie olejku kokosowego zapobiega powstawaniu nowych plam i redukuje istniejące.
– Olej z pestek winogron zawiera najwięcej kwasu linolowego, który obniża poziom cholesterolu we krwi i ma neutralny smak. Jest wykorzystywany w kuchni na zimno i ciepło. Można dodawać go do zimnych sosów, surówek, sałatek i majonezu. Można też piec, smażyć i dusić na nim różne potrawy, gdyż jego temperatura dymienia jest bardzo wysoka.
- Rafinowane oleje słonecznikowy i sojowy, nie są dobre do smażenia pomimo wysokiego punktu dymienia . Zawierają dużo wielonienasyconych kwasów tłuszczowych podatnych na rozkład w wysokiej temperaturze.
3 - oleje nierafinowane kwalifikuje się do żywności prozdrowotnej, bo ich spożywanie prowadzi do zahamowania takich chorób jak: otyłość, nadciśnienie tętnicze i niedokrwienna choroba serca. Są wyciskane mechanicznie i na zimno (ok 70 stopni).
Mają oryginalny smak, aromat, kolor i są mętne. Nie tracą witaminy E, która chroni je przed jełczeniem nawet do 6 miesięcy. Można je podawać tylko na zimno do zup, sałatek, surówek i dań mięsnych. Oleje nierafinowane należy przechowywać w szczelnym opakowaniu,w suchym i ciemnym miejscu.
W sklepach są dostępne :
- Olej lniany tłoczony na zimno z nasion lnu (siemienia lnianego).
Największą jego zaletą jest zawartość ok. 45% tłuszczu, w skład którego wchodzą kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6. Z pomocą kwasów jednonienasyconych dochodzi
do obniżenia poziomu „złego” cholesterolu i zwiększeniu „dobrego” cholesterolu,
a to ogranicza ryzyko chorób związanych z układem krążenia.
Olej lniany jest głównym składnikiem przeciwnowotworowej diety dr. Budwig, stąd czasem nazywa się go olejem budwigowym.
Dysproporcja w dostarczanych w diecie ilości kwasów omega 3 i Omega 6 powoduje skłonność organizmu do stanów zapalnych i nowotworów.
Olej lniany stosuje się też przy oczyszczaniu wątroby.
-Olej z czarnuszki siewnej (Nigella ) zwanej tez czarnym kminem otrzymuje się przez tłoczenie na zimno jej nasion. Olej jest lekko gorzkawy w smaku, o korzennym zapachu. Nie można go podgrzewać. Może być stosowany bezpośrednio na skórę.
Olej z czarnuszki ma bardzo szerokie zastosowanie prozdrowotne. Posiada ponad 100 aktywnych substancji, które mogą pomóc w różnych dolegliwościach.
Można go stosować przy alergiach, astmie i anemii.( przez 6-8 tygodni codziennie 1 łyżka)
Ma działanie antybakteryjne, antywirusowe, anty grzybicze i przeciw pasożytnicze.
Pomaga na nadciśnienie i przeciwdziała tworzeniu się kamieni nerkowych oraz likwiduje wrzody w przewodzie pokarmowym.
Olej z czarnuszki wspomaga leczenie komórek rakowych, likwiduje zmiany skórne i pozytywnie wpływa na układ rozrodczy oraz reguluje miesiączkowanie. Podnosi też poziom testosteronu.
Działa kojąco na ośrodkowy układ nerwowy i przeciwdziała stanom depresyjnym i lękowym.
- Olej rydzowy również ma właściwości zdrowotne. Jest tłoczony z nasion lnicznika siewnego (inaczej lnianki lub rydzyka -od brązowego koloru ziaren ). Jest to najstarsza uprawiana w Polsce roślina oleista, blisko spokrewniona z rzepakiem.
Olej rydzowy ma 90 proc. korzystnych dla zdrowia nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT)i ma najkorzystniejszy udział kwasów tłuszczowych omega-6 i omega-3.
Zawarta w oleju rydzowym witamina E posiada właściwości antymiażdżycowe, tj. wzmacnia ściany naczyń krwionośnych, chroni krwinki czerwone przed przedwczesnym rozpadem, a także przed tworzeniem się zakrzepów.
Aby pokryć dzienne zapotrzebowanie na niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe wystarczy 1 łyżeczka oleju rydzowego stosowanego wyłącznie na zimno.
- Olej z pestek dyni ma zastosowanie w kuchni i w kosmetyce. Tłoczony na zimno ma pozytywne oddziaływanie na układ moczowo – płciowy. Likwiduje pasożyty i reguluje florę bakteryjną jelit oraz łagodzi stany zapalne śluzówek całego układu, wspomaga pracę wątroby i wpływa na przemianę materii. Bardzo skutecznie działa przy zaburzeniach trawiennych u dzieci i pobudza ich apetyt. Dzieci zaczynają lubić owoce i warzywa oraz przestają być „niejadkami”.
Podobno lody śmietankowe i sernik wiedeński lepiej smakują, kiedy są polane olejem z pestek dyni. Olej można stosować tylko na zimno.
- Olej konopny pozyskiwany jest z nasion konopi siewnej - jednej z najstarszych roślin uprawianych przez człowieka . Jest tłoczony na zimno i wolny od substancji psychoaktywnych.
Zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy i nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT)
oraz niezbędne dla ludzkiego życia białko o podobnym składzie, co surowica ludzkiej krwi.
Ma dużą ilość witaminy K, która odpowiada za prawidłową krzepliwość krwi, zapobiega pękaniu naczynek krwionośnych, przyspiesza gojenie się ran, zapobiega osteoporozie
i hamuje rozwój nowotworów.
Ma w swoim składzie chlorofil, który działa przeciwzapalnie i łagodząco, poprawia metabolizm, i bierze udział w budowie tkanki kostnej.
Olej konopny działa antybakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwbólowe i jest pomocny
przy chorobach reumatycznych, chorobach na tle nerwowym i w alergiach.
Ma korzenno -orzechowy smak i może być stosowany leczniczo 1 łyżkę dziennie.
Jest polecany w diecie ludzi starszych, osób zagrożonych zawałem i po zawałach, osobom z anemią, awitaminozą i mających problemy ze skórą i włosami.
– olej sezamowy posiada wiele zastosowań jako środek leczniczy. Nawilża, działa zmiękczająco, pomaga przy zaparciach (wystarczy wypić1-2 łyżek oleju na psuty żołądek), ma właściwości odtruwające – niszczy większość chorób grzybiczych skóry.
Podobno masaż całego ciała ciepłym olejem sezamowym oczyszcza organizm z toksyn
i nadaje skórze gładkość.
Nie można go używać do smażenia.
- Olej arganowy, tzw. złoto Maroka rośnie tylko na jednym obszarze i jest nadal pozyskiwany tradycyjnymi metodami.
Regeneruje skórę, wzmacnia włosy i paznokcie. Stosowany jest na skórę przy alergiach, usuwa trądzik i wygładza zmarszczki.
Nadaje się do pielęgnacji noworodków.
Nie używa się go do smażenia tylko na zimno jako dodatek do sałatek, sosów
lub marynatę do mięs i ryb. Można pić 1 łyżkę oleju arganowego na czczo celem obniżenia cholesterolu. Ma lekko czerwony kolor.
- Olej palmowy jest niezdrowy, bo zawiera bardzo dużo nasyconych kwasów tłuszczowych, które powodują otyłość i wzrost poziomu złego cholesterolu.
Jest utwardzany jak margaryny, które zawierają tłuszcze trans i w związku z tym może być rakotwórczy. Otrzymywany jest z nasion i miąższu olejowca gwinejskiego.
Znajduje się w margarynach, chipsach, ciastkach i batonach.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz